Suche
Lesesoftware
Info / Kontakt
Universität und Landtag (1500-1700) - Akademische Landstandschaft im Spannungsfeld von reformatorischer Lehre, landesherrlicher Instrumentalisierung und ständischer Solidarität
von: Philipp Walter
Böhlau Verlag, 2018
ISBN: 9783412505677 , 1093 Seiten
Format: PDF
Kopierschutz: Wasserzeichen
Preis: 140,00 EUR
eBook anfordern
Mehr zum Inhalt
Universität und Landtag (1500-1700) - Akademische Landstandschaft im Spannungsfeld von reformatorischer Lehre, landesherrlicher Instrumentalisierung und ständischer Solidarität
Cover
1
Title Page
4
Copyright
5
Table of Contents
6
Body
16
Vorwort
16
I. EINLEITUNG
18
1. Einführung in das Thema
18
2. Forschungsstand
21
3. Fragestellung und Methode
38
4. Quellenlage
49
5. Arbeitsbegriffe
53
5.1. Fundierung
53
5.2. Landstandschaft
54
5.3. Landstände
54
5.4. Landtag
55
II. DIE WETTINISCHEN UNIVERSITÄTEN ALS LANDSTÄNDE – URSPRUNG, ENTWICKLUNG UND CHARAKTER AKADEMISCHER LANDSTANDSCHAFT IM 16. UND 17. JAHRHUNDERT
56
1. Ursprung
57
1.1. Gründungssituation und -umstände
57
1.1.1. Leipzig (1409)
57
1.1.2. Wittenberg (1502)
63
1.1.3. Jena (1548/1558)
70
1.2. Territorium
80
1.2.1. Leipzig (1409)
80
1.2.2. Wittenberg (1502)
81
1.2.3. Jena (1548/1558)
81
1.3. Konfessionelle Entwicklung
82
1.3.1. Ernestinisches Sachsen
83
1.3.2. Albertinisches Sachsen
96
1.4. Universitätsökonomie
110
1.4.1. Leipzig (1409)
110
a) Erste finanzielle Ausstattung
110
b) Fundierung von 1438
112
c) Fundierung von 1544
127
1.4.2. Wittenberg (1502)
131
a) Erste finanzielle Ausstattung
131
b) Fundierung von 1536
134
1.4.3. Jena (1548/1558)
142
a) Erste finanzielle Ausstattung
142
b) Fundierung von 1633
145
1.5. Territorium und Landstände
148
1.5.1. Stände und Landesherrschaft bis ca. 1500
148
1.5.2. Stände und Landesherrschaft im albertinischen und ernestinischen Sachsen bis ca. 1700
169
1.6. Die Anfänge universitärer Landstandschaft
197
1.6.1. Wittenberg (1511)
197
1.6.2. Leipzig (1550)
203
1.6.3. Jena (1567)
205
1.7. Die Landstandschaft der wettinischen Universitäten – Zwischenbilanz und Thesen
209
2. Leipzig, Wittenberg, Jena – Entwicklung und Charakter universitärer Landstandschaft
220
2.1. Landständische Präsenz
220
2.1.1. Leipzig
220
2.1.2. Wittenberg
222
2.1.3. Jena
224
2.2. Personen
227
2.3. Biogramme
244
2.4. Landtagspraxis
279
2.4.1. Einleitung
279
2.4.2. Leipzig und Wittenberg
293
a) 1592 – Landtag zu Torgau
293
b) 1635 – Landtag zu Dresden
302
c) 1660/1661 – Landtag zu Dresden
310
2.4.3. Jena
320
a) 1567 – Landtag zu Saalfeld
320
b) 1620 – Ausschusslandtag zu Weimar
327
c) 1643 – Landtag zu Weimar
335
2.5. Zusammenfassung
341
III. UNIVERSITÄT UND LANDSTANDSCHAFT – EINE MAKROANALYSE
346
1. Einleitung
346
2. Die Universitäten auf Reichsebene
351
2.1. Erfurt (1379/1392)
351
2.1.1. Gründung
351
2.1.2. Territorium
355
2.1.3. Konfessionelle Entwicklung
355
2.1.4. Universitätsökonomie
357
2.1.5. Territorium und Landstände
360
2.1.6. Universität und Landstandschaft
360
2.2. Heidelberg (1386)
361
2.2.1. Gründung
361
2.2.2. Territorium
362
2.2.3. Konfessionelle Entwicklung
362
2.2.4. Universitätsökonomie
367
2.2.5. Territorium und Landstände
370
2.2.6. Universität und Landstandschaft
372
2.3. Köln (1389)
372
2.3.1. Gründung
372
2.3.2. Territorium
374
2.3.3. Konfessionelle Entwicklung
374
2.3.4. Universitätsökonomie
376
2.3.5. Territorium und Landstände
378
2.3.6. Universität und Landstandschaft
380
2.4. Rostock (1419)
382
2.4.1. Gründung
382
2.4.2. Territorium
385
2.4.3. Konfessionelle Entwicklung
386
2.4.4. Universitätsökonomie
388
2.4.5. Territorium und Landstände
393
2.4.6. Universität und Landstandschaft
397
2.5. Greifswald (1456)
399
2.5.1. Gründung
399
2.5.2. Territorium
401
2.5.3. Konfessionelle Entwicklung
402
2.5.4. Universitätsökonomie
404
2.5.5. Territorium und Landstände
408
2.5.6. Universität und Landstandschaft
412
2.6. Ingolstadt (1472)
413
2.6.1. Gründung
413
2.6.2. Territorium
416
2.6.3. Konfessionelle Entwicklung
416
2.6.4. Universitätsökonomie
420
2.6.5. Territorium und Landstände
423
2.6.6. Universität und Landstandschaft
426
2.7. Trier (1473)
433
2.7.1. Gründung
433
2.7.2. Territorium
435
2.7.3. Konfessionelle Entwicklung
436
2.7.4. Universitätsökonomie
437
2.7.5. Territorium und Landstände
439
2.7.6. Universität und Landstandschaft
442
2.8. Tübingen (1477)
442
2.8.1. Gründung
442
2.8.2. Territorium
445
2.8.3. Konfessionelle Entwicklung
445
2.8.4. Universitätsökonomie
447
2.8.5. Territorium und Landstände
448
2.8.6. Universität und Landstandschaft
448
2.9. Mainz (1477)
449
2.9.1. Gründung
449
2.9.2. Territorium
451
2.9.3. Konfessionelle Entwicklung
452
2.9.4. Universitätsökonomie
457
2.9.5. Territorium und Landstände
462
2.9.6. Universität und Landstandschaft
466
2.10. Frankfurt (1506)
469
2.10.1. Gründung
469
2.10.2. Territorium
472
2.10.3. Konfessionelle Entwicklung
473
2.10.4. Universitätsökonomie
477
2.10.5. Territorium und Landstände
480
2.10.6. Universität und Landstandschaft
484
2.11. Marburg (1527)
485
2.11.1. Gründung
485
2.11.2. Territorium
490
2.11.3. Konfessionelle Entwicklung
492
2.11.4. Universitätsökonomie
497
2.11.5. Territorium und Landstände
504
2.11.6. Universität und Landstandschaft
509
2.12. Königsberg (1544)
519
2.12.1. Gründung
519
2.12.2. Territorium
524
2.12.3. Konfessionelle Entwicklung
525
2.12.4. Universitätsökonomie
528
2.12.5. Territorium und Landstände
531
2.12.6. Universität und Landstandschaft
535
2.13. Dillingen (1551)
536
2.13.1. Gründung
536
2.13.2. Territorium
541
2.13.3. Konfessionelle Entwicklung
541
2.13.4. Universitätsökonomie
542
2.13.5. Territorium und Landstände
543
2.13.6. Universität und Landstandschaft
544
2.14. Helmstedt (1576)
544
2.14.1. Gründung
544
2.14.2. Territorium
549
2.14.3. Konfessionelle Entwicklung
549
2.14.4. Universitätsökonomie
552
2.14.5. Territorium und Landstände
558
2.14.6. Universität und Landstandschaft
562
2.15. Würzburg (1582)
569
2.15.1. Gründung
569
2.15.2. Territorium
574
2.15.3. Konfessionelle Entwicklung
574
2.15.4. Universitätsökonomie
577
2.15.5. Territorium und Landstände
580
2.15.6. Universität und Landstandschaft
583
2.16. Gießen (1607)
585
2.16.1. Gründung
585
2.16.2. Territorium
590
2.16.3. Konfessionelle Entwicklung
590
2.16.4. Universitätsökonomie
590
2.16.5. Territorium und Landstände
594
2.16.6. Universität und Landstandschaft
594
2.17. Paderborn (1616)
599
2.17.1. Gründung
599
2.17.2. Territorium
603
2.17.3. Konfessionelle Entwicklung
604
2.17.4. Universitätsökonomie
607
2.17.5. Territorium und Landstände
608
2.17.6. Universität und Landstandschaft
612
2.18. Molsheim (1618)
613
2.18.1. Gründung
613
2.18.2. Territorium
617
2.18.3. Konfessionelle Entwicklung
617
2.18.4. Universitätsökonomie
619
2.18.5. Territorium und Landstände
620
2.18.6. Universität und Landstandschaft
621
2.19. Rinteln (1621)
621
2.19.1. Gründung
621
2.19.2. Territorium
626
2.19.3. Konfessionelle Entwicklung
626
2.19.4. Universitätsökonomie
629
2.19.5. Territorium und Landstände
631
2.19.6. Universität und Landstandschaft
636
2.20. Salzburg (1622)
637
2.20.1. Gründung
637
2.20.2. Territorium
642
2.20.3. Konfessionelle Entwicklung
642
2.20.4. Universitätsökonomie
646
2.20.5. Territorium und Landstände
647
2.20.6. Universität und Landstandschaft
652
2.21. Münster (1631)
653
2.22. Osnabrück (1632)
653
2.23. Kassel (1633)
655
2.23.1. Gründung
655
2.23.2. Territorium
658
2.23.3. Konfessionelle Entwicklung
658
2.23.4. Universitätsökonomie
658
2.23.5. Territorium und Landstände
659
2.23.6. Universität und Landstandschaft
659
2.24. Bamberg (1648)
659
2.24.1. Gründung
659
2.24.2. Territorium
663
2.24.3. Konfessionelle Entwicklung
663
2.24.4. Universitätsökonomie
668
2.24.5. Territorium und Landstände
669
2.24.6. Universität und Landstandschaft
673
2.25. Duisburg (1655)
673
2.25.1. Gründung
673
2.25.2. Territorium
677
2.25.3. Konfessionelle Entwicklung
677
2.25.4. Universitätsökonomie
683
2.25.5. Territorium und Landstände
684
2.25.6. Universität und Landstandschaft
692
2.26. Kiel (1665)
693
2.26.1. Gründung
693
2.26.2. Territorium
697
2.26.3. Konfessionelle Entwicklung
697
2.26.4. Universitätsökonomie
702
2.26.5. Territorium und Landstände
703
2.26.6. Universität und Landstandschaft
707
2.27. Halle (1694)
708
2.27.1. Gründung
708
2.27.2. Territorium
716
2.27.3. Konfessionelle Entwicklung
717
2.27.4. Universitätsökonomie
724
2.27.5. Territorium und Landstände
726
2.27.6. Universität und Landstandschaft
731
3. Zusammenfassung
732
IV. SCHLUSSBETRACHTUNG
740
V. ANHÄNGE
760
1. Zusammenfassung der kursächsischen Landtage (1550–1660)
761
- Torgau 1550
761
- Torgau/Dresden 1552
762
- Leipzig 1553
764
- Dresden 1554
765
- Torgau 1555
766
- Torgau 1557
767
- Torgau 1561
768
- Torgau 1565
770
- Torgau 1570
772
- Torgau 1576
776
- Torgau 1579
778
- Torgau 1582
779
- Torgau 1586
780
- Torgau 1588
781
- Torgau 1592
784
- Torgau 1595
791
- Torgau 1601
795
- Torgau 1605
799
- Torgau 1609
804
- Torgau 1612
810
- Torgau 1622
814
- Torgau 1628
821
- Dresden 1631
830
- Dresden 1635
837
- Dresden 1640
854
- Dresden 1657
872
- Dresden 1660
894
2. Zusammenfassung der gesamternestinischen und weimarischen Ständeversammlungen (1567–1650)
924
- Saalfeld 1567
924
- Weimar 1570
926
- Weimar 1582
929
- Weimar 1588
931
- Weimar 1593
932
- Weimar 1596
934
- Weimar 1602
936
- Eisenberg 1609
938
- Weimar 1615
941
- Weimar 1620
945
- o. O. 1622
950
- Weimar 1625
951
- Weimar 1627
955
- Weimar 1633
956
- Weimar/Jena 1634/1636
958
- Weimar 1638
964
- Weimar 1643
967
- Weimar 1647
977
- Weimar 1650
981
VI. QUELLEN- UND LITERATURVERZEICHNIS
988
1. Ungedruckte Quellen
988
2. Gedruckte Quellen
999
3. Forschungsliteratur
1002
ABKÜRZUNGSVERZEICHNIS
1078
PERSONENREGISTER
1080